Aanpak woonfraude: eerlijke verdeling en leefbare stad

Aanpak woonfraude: eerlijke verdeling en leefbare stad

Betaalbare huurwoningen in onze stad en regio zijn schaars. En iets wat schaars is, trekt ook ongewenste aandacht. De wachttijd voor mensen die een woning hard nodig hebben, is gemiddeld 6 jaar. Dat is veel te lang. We zetten alles op alles om meer woningen te bouwen en de bestaande woningen beter te benutten. Maar er speelt meer in onze stad (Den Haag) dat niet voor iedereen zichtbaar is: woonfraude. 

2024 is nog niet eens vier maanden oud en Staedion heeft al 73 woonfraude-dossiers afgerond. Daarvan hebben wij voor 22 woningen de huur opgezegd. Deze woningen kunnen weer eerlijk verdeeld worden via het reguliere woonruimteverdelingssysteem (Woonnet Haaglanden). Zo pakken we in 2024 ook weer honderden ‘dossiers’ aan en is het onderdeel geworden van ons werk als woningcorporatie.

Verdienmodel

Woonfraude heeft verschillende gedaanten. Illegale onderhuur komt vaak voor in grote steden. Een huurder die ergens anders woont, verhuurt zijn sociale huurwoning onder aan een bekende of onbekende. Een gezinswoning die per kamer wordt verhuurd is helaas ook geen uitzondering. Dit is een verdienmodel: de frauderende hoofdhuurder ontvangt in sommige gevallen anderhalf keer meer huur als dat er aan Staedion wordt afgedragen. Dit gebeurt met woningen die juist zijn bestemd voor huurders met een krappe portemonnee. Daarnaast vinden in onze huurwoningen helaas ook illegale activiteiten plaats, van wietplantage of prostitutie tot alles wat onder de noemer ondermijning valt.

Onveilig

Al deze activiteiten zijn onaanvaardbaar. Alle mensen die netjes huren of wachten op een huurwoning verdienen een eerlijke verdeling van de woningen in onze stad. Bovendien zorgen illegale activiteiten in een woning voor veel onrust in een woningcomplex of wijk. Bewoners voelen zich onveilig als ze niet weten wie hun buren zijn en onbekenden in de lift tegenkomen. Woonfraude heeft impact op de leefbaarheid. De aanpak daarvan kost ons ook nog eens veel geld, geld dat we beter kunnen investeren in onze woningen en wijken. 
 

Signalen 

Bij Staedion hebben we een team van vijf medewerkers en twee tijdelijke experts om woonfraude tegen te gaan. Het team heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel: sociale huurwoningen zijn er voor mensen die er recht op hebben! We hebben echter iedereen nodig om illegale activiteiten op te sporen, want woonfraude is vaak onzichtbaar. Het team is voor een groot deel afhankelijk van signalen van een bewoner of een samenwerkingspartner in de wijk die een verdachte situatie meldt. Denk aan een energieleverancier over een hele, hoge energierekening, die mogelijk op een wietplantage duidt. Berichten op sociale media kunnen ook een aanwijzing zijn. 

Dit screenshot is van een artikel in AD Haagsche Courant (door Jorina Haspels) van 11 januari 2020. 

Zorgvuldigheid 

Zorgvuldigheid staat in onze aanpak echter voorop. Niet alle meldingen van vermeende fraude blijken te kloppen. De consulent Woonfraude gaat na een zorgvuldig vooronderzoek altijd op huisbezoek, zo nodig meerdere keren en op verschillende tijdstippen. Het team heeft al veel soorten valse verklaringen gehoord waarom een hoofdhuurder niet in de woning aanwezig is. Zij zijn getraind om de waarheid van een leugen te onderscheiden. Het belangrijkste is dat het team oog houdt voor de menselijke aspecten. Een onderhuurder is vaak negen van de tien keer zelf slachtoffer en is zich er niet van bewust dat hij onderhuurt. In deze gevallen krijgt de onderhuurder voldoende tijd om een andere verblijfplaats te zoeken. 

Uitwisseling data

Een persoonlijke benadering is belangrijk, maar uitwisseling van data en automatisering om woonfraude op te sporen en tegen te gaan is het afgelopen jaar niet meer weg te denken. Het team is hiermee in staat om ook zonder een melding illegale onderhuur op te sporen. Een belangrijke stap daarbij is onze samenwerking met de gemeente. Zo kunnen we kunnen kijken of de woonsituatie van een huurder, zoals die bij de gemeente bekend is, overeenkomt met onze administratie. Blijken de gegevens niet overeen te komen, dan is dit reden voor een vooronderzoek, voordat we bij de huurder aankloppen.

Ook komt het regelmatig voor dat er woonfraude wordt gepleegd omwille van een uitkering. Dit vraagt weer een andere aanpak van het team Woonfraude. We proberen dit via samenwerking met de gemeente aan te pakken. Dit lukt niet altijd, omdat we gehouden zijn aan regels die exacte controle niet mogelijk maken, zoals de AVG. 

Als wij als corporatie niet kunnen controleren wat de reden is dat een echtpaar niet bij elkaar woont of daadwerkelijk is gescheiden, dan kan het een lastige zaak worden. Het is in ieder geval niet mogelijk dat iemand bij Staedion voor twee woningen een huurcontract afsluit. 

Achter de voordeur

Achter de voordeur van onze woningen speelt veel. Begrijp me goed, er gebeuren heel veel mooie dingen en er heerst een thuisgevoel. Waar het mij om gaat is: rechtvaardigheid, veiligheid en leefbaarheid. We sporen steeds vaker illegale bewoning op. Dat is winst: onze woningen zijn bedoeld voor mensen die er recht op hebben en zich gedragen als een goede huurder en goede buur. We delen dat ook naar buiten toe, want dat helpt als signaal. Daarnaast kunnen we in mijn ogen nog meer met gemeente, politie en andere woningcorporaties samenwerken om illegale activiteiten tegen te gaan. We moeten de ogen niet sluiten voor criminele activiteiten in onze woningen, van drugshandel tot prostitutie. Als woningcorporatie kunnen we dat niet alleen, maar we hebben wel een belangrijke, signalerende functie. Die kracht als ‘buitenboordmotor’ moeten we benutten, want woonfraude gaat ons allemaal aan.

Misbruik onacceptabel

Met de krapte op de woningenmarkt mogen we misbruik van onze woningen absoluut niet accepteren. De aanpak van woonfraude is in het belang van alle inwoners van de stad, zowel huurders als woningzoekenden: we staan voor een eerlijke verdeling van woningen voor iedereen én leefbare wijken waar bewoners prettig kunnen wonen. Ons motto is tenslotte ‘samen thuis’.