Innovatie: veranderingen, nieuwe wegen

Innovatie: veranderingen, nieuwe wegen 

In mijn vorige blog nam ik vrede & recht als haakje, dit keer de ooievaar die zo mooi en ijdel op het logo van de gemeente Den Haag prijkt. Deze staat voor velen voor “een nieuw begin” en voor mij een mooi bruggetje naar innovatie. Dit is een belangrijk thema, want hoe komen we verder met de vele, maatschappelijke vraagstukken waar wij als woningcorporatie mee te maken hebben? De sector van volkshuisvesting wordt weer meer gezien als deel van een oplossing en regelmatig als ‘buitenboordmotor’ voor verandering. De spruitjeslucht van de jaren ‘50 is al lang vervlogen en activisme zoals in de jaren ‘80 lijkt uitgewerkt. De vraagstukken van vandaag vragen om vernieuwing en durf: oude patronen doorbreken, nieuwe wegen inslaan, nieuwe inzichten ontdekken, soms struikelen en dit alles om de huurders en woningzoekenden nog beter te kunnen bedienen. 

Samen innoveren voor onze huurders

Woningcorporaties kijken altijd naar de lange termijn; we maken nú plannen voor de bouw van nieuwe woningen die pas over 10 tot 15 jaar gerealiseerd zijn. Dat is de realiteit: de bouw kan vaak niet veel sneller met alle procedures die corporaties moeten doorlopen. In 15 jaar verandert er veel in een mensenleven. Een jongere van 18 jaar, die zelfstandig wil wonen, is dan t.z.t. klaar met zijn of haar opleiding, heeft een baan en wil meer dan een studentenkamer of thuis blijven wonen. Om een voorbeeld te noemen.   

Hoe kunnen we dat patroon in de planning van onze woningen op de lange termijn (lees: portefeuillestrategie) doorbreken, als we weten dat “als we doen wat we deden, we krijgen wat we kregen”? Hoe kunnen we als sector innoveren? Dat begint met nadenken over de wensen en behoeften van onze huurders die in de loop van de tijd zijn veranderd. Zo bouwden we de afgelopen 70 jaar vooral woningen voor gezinnen. Maar met een gezinswoning zijn veel van onze huurders niet meer mee geholpen. Mensen zijn steeds vaker alleen (volgens het CBS is in 2047 1 op de 4 alleenstaand), maar velen willen niet alleen wonen. Dat vraagt om andere woonconcepten, maar ook andere, stedenbouwkundige inrichtingen. Maar een woningcorporatie raakt veel meer invalshoeken en daarbij kunnen we innovatie stimuleren, voorbeelden zijn:

Friends for friends

Een mooi praktijkvoorbeeld van een innovatief woonconcept is Friends for friends. Twee vrienden/vriendinnen (die zelf geen stel zijn) wonen samen in een sociale huurwoning en delen de kosten. Ze krijgen van ons een aangepast contract. Met dit concept bedienen we een deel van onze doelgroep beter én benutten we onze woningvoorraad beter. Een leuk detail: we organiseerden voor deze doelgroep een speeddate-sessie. Jongeren die op zoek waren naar een huisgenoot konden elkaar tijdens een speciaal evenement leren kennen. In ons nieuwbouwproject Elara wezen we 25 van de 140 sociale huurwoningen met succes toe aan deze jongeren met een friends for friends-huurcontract. Hiermee werd er direct 50 nieuwe huurders geholpen, een mooi voorbeeld van participatie.

Van ombouwgarages tot Digital Twin 

Innovatie gaat over meer dan alleen nieuwe woonconcepten. Zo bouwden we leegstaande garages om tot loftwoningen. Die aanpak levert meer woningen op én minder CO-2 uitstoot dan bij nieuwbouw. Digitalisering biedt ook kansen voor innovatie: zo zetten we gegevens over ons woningbezit om in een digitale kopie, de zogenaamde “Digital Twin”. Daarmee kunnen we een renovatie van een woning in 3D simuleren en/of de opbrengst van zonnepanelen op een woning in kaart brengen. Ook in de energietransitie denken we vooruit. Zo maken we op kleine schaal gebruik van een accu op basis van zeezout. Deze accu slaat energie van zonnepanelen op en het hele woningcomplex heeft er voordeel van.  

Innovatie is van alle collega’s

Dit zijn slechts enkele voorbeelden. Hoe organiseer je innovatie in je organisatie op een goede manier? Woningcorporaties hebben doorgaans geen aparte afdeling voor onderzoek en ontwikkeling (R&D). Bij Staedion valt innovatie onder het team Strategie. De ondernemersstrategie en strategie voor innovatie kun je niet los van elkaar zien. Ik ben er ook van overtuigd dat al mijn honderden collega’s ideeën voor innovatie hebben. Zij weten in hun eigen vakgebied vaak wat we beter en anders kunnen doen. Het is belangrijk om kennis en ideeën met elkaar te delen. Daarom organiseren we in eigen huis bijvoorbeeld kenniscafés. Onze Raad van Commissarissen (RvC) steunt en stimuleert innovatie in de eigen organisatie en ook het kennisdelen hiervan. 

Ongewoon gewone samenwerkingen aangaan

Is het genoeg? Ik vind dat we samen meer kunnen doen, als sector, door beter en meer samen te werken (twee voorbeelden zijn: Home - Kennisplatform Corpovenista + E-book met praktijkvoorbeelden innovatie en vernieuwing | Aedes). En door kennis te delen. Voorbeelden zijn er al, zoals de Bouwstroom: een samenwerkingsverband dat corporaties helpt om sneller, goedkoper en flexibeler te bouwen, in samenwerking met de markt en gemeente, zie link.

Juist omdat corporaties fors investeren in grote aantallen woningen, kunnen we innovatie stimuleren. In onze rol als opdrachtgever moeten we voorwaarden stellen aan onze externe (bouw)partners en leveranciers. Bijvoorbeeld door innovatie in onze contracten op te nemen. Ook een ministerie die zich hierover uitspreekt en dit proactief stimuleert werkt.

Naast de wetenschap die ons kan helpen om innovatieve concepten te onderzoeken: wat kan er beter, wat werkt wel en wat werkt niet, werken we ook samen met het Atelier Rijksbouwmeester en maken zo gebruik van de ontwerpkracht die het biedt.

Van dromen naar doen

Dromen en nadenken over wat er beter, sneller en goedkoper kan, is de eerste stap van innovatie. Met als doel om onze (toekomstige) huurders beter van dienst te zijn. Maar met dromen en nadenken alleen komen we er niet. We moeten ook daadwerkelijk buiten de gebaande paden gaan. Durven, soms struikelen, zoals een ooievaar altijd lijkt te doen, maar nooit gebeurt, en dan doen. Bijvoorbeeld niet elke woningcorporatie op haar eigen eilandje, maar samen met private en publieke partijen die in de stad Den Haag en regio willen investeren. De enige constante is verandering, laten we ons daar gezamenlijk voor inzetten. Soms struikelen we, maar het levert ongetwijfeld ook nieuwe inzichten op, nieuwe ontdekkingen en uiteindelijk nieuwe innovaties waar onze huurders en woningenzoekenden zeker baat bij hebben…